Tarwewijk in Transformatie
15 jun '20Niet alleen voor Panorama Lokaal is het transformeren van bestaande wijken een interessant vraagstuk. Ook voor studenten is het boeiende materie. Leo Oorschot, docent aan de TU Delft, vertelt in deze blog hoe studenten van de TU Delft aan de slag gingen met de Tarwewijk in Rotterdam.
Studententeams van de TU Delft zijn eind 2019 aan de slag gegaan met het maken van plannen voor de transformatie van de Mijnkintbuurt in de Tarwewijk Rotterdam-Zuid, een buurt waar in het kader van het Nationaal Programma Rotterdam Zuid de komende jaren ingrijpende maatregelen worden genomen om naast de sociale problematiek ook de woningvoorraad te verbeteren.
Alle studententeams hanteerden dezelfde aanpak in drie stappen. Het in kaart en beeld brengen, bestuderen van morfologie van landschap en bebouwing, bepalen van de karakteristieken van de architectuur en een waarderingskaart maken van de Tarwewijk. Vervolgens deden ze onderzoek naar de bewoners en voorzieningen van de wijk en de visie van de gemeente daarop. Daarna stelden ze een transformatiekader op die de potentie van de wijk benoemt.
Het resultaat van analyses van de Mijnkintbuurt was eenstemmig: een grote diversiteit aan bewonersgroepen met verschillende etnische achtergronden, alleen maar portiekwoongebouwen met huurappartementen uit de jaren dertig en vijftig, straten propvol auto’s, gemiddeld bestaat een huishouden uit twee personen, het inkomen is laag, alle generaties bewonen de wijk, veel bewoners met een rugzakje en veel spanningen tussen diverse groepen. Opvallend was wel dat in deze oorspronkelijke woonbuurt zich inmiddels tal van kleine bedrijfjes en winkeltjes hebben gevestigd. Het werken verscheen in de woonbuurt.
Op basis van de hierboven geschetste uitdagingen en constateringen kwamen de teams tot verschillende oplossingen. Graag licht ik er in deze blog drie uit, die slimme transformatiestrategieën laten zien, waarbij een integrale aanpak van bovengenoemde uitdagingen centraal staat. Ze tonen de noodzaak en kracht van een integrale aanpak bij de transformatie van bestaande woonwijken.
Alle studententeams hanteerden dezelfde aanpak in drie stappen. Het in kaart en beeld brengen, bestuderen van morfologie van landschap en bebouwing, bepalen van de karakteristieken van de architectuur en een waarderingskaart maken van de Tarwewijk. Vervolgens deden ze onderzoek naar de bewoners en voorzieningen van de wijk en de visie van de gemeente daarop. Daarna stelden ze een transformatiekader op die de potentie van de wijk benoemt.
Het resultaat van analyses van de Mijnkintbuurt was eenstemmig: een grote diversiteit aan bewonersgroepen met verschillende etnische achtergronden, alleen maar portiekwoongebouwen met huurappartementen uit de jaren dertig en vijftig, straten propvol auto’s, gemiddeld bestaat een huishouden uit twee personen, het inkomen is laag, alle generaties bewonen de wijk, veel bewoners met een rugzakje en veel spanningen tussen diverse groepen. Opvallend was wel dat in deze oorspronkelijke woonbuurt zich inmiddels tal van kleine bedrijfjes en winkeltjes hebben gevestigd. Het werken verscheen in de woonbuurt.
Op basis van de hierboven geschetste uitdagingen en constateringen kwamen de teams tot verschillende oplossingen. Graag licht ik er in deze blog drie uit, die slimme transformatiestrategieën laten zien, waarbij een integrale aanpak van bovengenoemde uitdagingen centraal staat. Ze tonen de noodzaak en kracht van een integrale aanpak bij de transformatie van bestaande woonwijken.
Team 1
Team 1 koos voor een integrale aanpak van mobiliteit, verdichting en klimaatadaptief maken van de buurt. De zesbaans wijkontsluitingssnelweg (Pleinweg) werd getransformeerd tot een aantrekkelijke stadsboulevard met water en met betekenis voor voetgangers en fietsers en verbindt de Maashaven met het Zuidplein. Door een nieuw bebouwingprofiel te ontwerpen met hoge woongebouwen daarlangs en veel woonwerkwoningen op straatniveau brachten ze status, diversiteit en een forse verdichting. Het bebouwingsprofiel van de wanden is weer in evenwicht met de breedte van de straat. De nieuwe parkeergarage onder deze bebouwing biedt ruimte voor alle auto’s in de Mijnkintbuurt waardoor de straten autovrij werden gemaakt en opnieuw klimaatadaptief en thematisch ingericht kunnen worden. Speelstraten voor kinderen, sportstraten voor stoere tieners, flaneerstraten voor ouderen etc. Het grootste deel van de betaalbare bestaande portiekwoningen werden gerenoveerd, opgetopt en aan de achterzijde uitgebreid met serres. Ook de binnenterreinen werden leeggehaald en als gemeenschappelijke tuinen voor het bouwblok ingericht.
Team 4
Team 4 bracht een groenzone in de wijk die als een parelketting alle belangrijke historische gebouwen en plaatsen waar iets gebeurt aan elkaar rijgt. Bij de analyse waren monumentwaardige gebouwen en bijzondere objecten prachtig in beeld gebracht. Zeebad, historische gebouwen, deels een hele oude polderkade, wijkplein etc. In deze groenzone of belt is ook een beek waar regenwater wordt verzameld. Dit team kiest ervoor om de portiekwoongebouwen te renoveren en ook het verkeer uit de woonstraten te halen en deze onder te brengen in een gemeenschappelijke parkeergarage onder een nieuw waterplein. Het renoveren ging gepaard met flink optoppen en aan de tuinzijde uitbreiden. Aan de tuinzijde een ruime glas-serre als tweede gevel met een collectieve binnentuin en klimaatadaptief autovrije woonstraten.
Team 5
Team 5 liet zich inspireren door de stedenbouwtraditie van het interbellum met Pieter Verhagen die een belangrijk rol speelde in de uitleg van Rotterdam-Zuid en o.a. de Tarwewijk. Het team herstelde de samenhang tussen bebouwing en het oude veenweide landschap zoals Verhagen dat graag zag. Uiteraard werd er ook hier flink verdicht en vergroend. Ook hier werd gekozen om bestaande portiekwoongebouwen ingrijpend te renoveren. De gesloten bouwblokkenstructuur zoals dat in het interbellum gewoon was werd hersteld. Op kopse kanten werden bouwblokken dichtgezet op zo’n manier dat de stedelijke ruimte en het plein meer een beslotenheid kreeg en op een dorpsplein lijkt.Ook hier haalde het team de auto’s uit de woonstraten en bracht die onder in een gemeenschappelijk parkeergarage onder het groene plein. De binnenterreinen kregen een inrichting die is gebaseerd op het twee meter dieper liggend oorspronkelijke veenweide landschap. Met inheemse beplanting en bomen in verschillende kleuren per binnenterrein. Portiekwoongebouwen werden ook hier opgetopt, voorzien van galerijen en serres aan de tuinzijde.
